Python Ders 21 | Karakter Dizilerinin Metotları – 2

Karakter dizileri konusunun en başında söylediğimiz gibi, karakter dizileri metot yönünden bir hayli zengin bir veri tipidir. Bu bölümde yine metotları incelemeye devam edeceğiz.

capitalize()

capitalize() metodunun görevi karakter dizilerinin yalnızca ilk harfini büyütmektir. Örneğin:

>>> a = "python"
>>> a.capitalize()

'Python'

Bu metodu kullanırken dikkat etmemiz gereken bir nokta var: Birden fazla kelimeden oluşan karakter dizilerine bu metodu uyguladığımızda bütün kelimelerin ilk harfi büyümez.

Yalnızca ilk kelimenin ilk harfi büyür.

>>> a = "python programlama dili"
>>> a.capitalize()

'Python programlama dili'

title()

Bu metot biraz önce öğrendiğimiz capitalize() metoduna benzer. title() metodu birden fazla kelimeden oluşan karakter dizilerinin her kelimesinin ilk harflerini büyütür.

>>> a = "python programlama dili"
>>> a.capitalize()

'Python programlama dili'

>>> a.title()

'Python Programlama Dili'

Dediğimiz gibi, capitalize() metodu yalnızca ilk kelimenin ilk harfini büyütmekle yetinirken, title() metodu karakter dizisi içindeki bütün kelimelerin ilk harflerini büyütüyor.

swapcase()

swapcase() metodu da büyük-küçük harfle ilgili bir metottur. Bu metot bir karakter dizisi içindeki büyük harfleri küçük harfe; küçük harfleri de büyük harfe dönüştürür. Örneğin:

>>> kardiz = "python"
>>> kardiz.swapcase()

'PYTHON'

>>> kardiz = "PYTHON"
>>> kardiz.swapcase()

'python'

>>> kardiz = "Python"
>>> kardiz.swapcase()

'pYTHON'

Gördüğünüz gibi, bu metot aynen dediğimiz gibi işliyor. Yani küçük harfleri büyük harfe; büyük harfleri de küçük harfe dönüştürüyor.

casefold()

Bu metot işlev olarak lower() metoduna çok benzer. Hatta Türkçe açısından, bu metodun lower() metodundan hiçbir farkı yoktur.

Ancak bazı başka dillerde, bu metot bazı harfler için lower() metodunun verdiğinden farklı bir çıktı verir. Örneğin Almancadaki ‘ß’ harfi bu duruma bir örnek olabilir:

>>> "ß".lower()
'ß'

>>> "ß".casefold()
'ss'

Gördüğünüz gibi, lower() ve casefold() metotları bu harfe farklı davranıyor.

strip(), lstrip(), rstrip()

Bu başlıkta birbiriyle bağlantılı üç adet karakter dizisi metodunu inceleyeceğiz. Bu metotlar strip(), lstrip() ve rstrip(). İlk olarak strip() metoduyla başlayalım.

>>> kardiz = " istihza "

Dikkat ederseniz bu karakter dizisinin sağında ve solunda birer boşluk karakteri var.

Karakter dizisinin sağında ve solunda bulunan boşluk karakterlerinden kurtulmanız gerekebilir. İşte böyle anlarda strip() metodu yardımınıza yetişecektir.

>>> kardiz = " istihza "
>>> print(kardiz)

' istihza '

>>> kardiz.strip()

'istihza'

strip() metodu yukarıdaki örnekte olduğu gibi parametresiz olarak kullanıldığında, bir karakter dizisinin sağında veya solunda bulunan belli başlı karakterleri kırpar. 

strip() metodunun öntanımlı olarak kırptığı karakterler şunlardır:

‘ ‘	boşluk karakteri
\t	sekme (TAB) oluşturan kaçış dizisi
\n	satır başına geçiren kaçış dizisi
\r	imleci aynı satırın başına döndüren kaçış dizisi
\v	düşey sekme oluşturan kaçış dizisi
\f	yeni bir sayfaya geçiren kaçış dizisi

Ancak eğer biz istersek strip() metoduna bir parametre vererek bu metodun istediğimiz herhangi başka bir karakteri kırpmasını da sağlayabiliriz. Örneğin:

>>> kardiz = "python"
>>> kardiz.strip("p")

'ython'

strip() metodunu kullanırken bir noktaya dikkat etmelisiniz. Bu metot bir karakter dizisinin hem başında, hem de sonunda bulunan karakterlerle ilgilenir. Mesela şu örneğe bakalım:

>>> kardiz = "kazak"
>>> kardiz.strip("k")

'aza'

Gereksiz karakterleri silme görevini sizin yerinize Python yerine getirebilir. Şimdi şu kodları dikkatlice inceleyin:

metin = """
> Python programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir programcı tarafından
> 90'lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır. Çoğu insan, isminin Python
> olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını piton yılanından aldığını düşünür.
> Ancak zannedildiğinin aksine bu programlama dilinin adı piton yılanından gelmez.
> Guido Van Rossum bu programlama dilini, The Monty Python adlı bir İngiliz komedi
> grubunun, Monty Python's Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır.
> Ancak her ne kadar gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde
> bir yılan figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır diyebiliriz.
"""

for i in metin.split():
    print(i.strip("> "), end=" ")

Bu programı çalıştırdığınızda şöyle bir çıktı elde edeceksiniz:

Python programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir programcı tarafından
90'lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır. Çoğu insan, isminin Python
olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını piton yılanından aldığını düşünür.
Ancak zannedildiğinin aksine bu programlama dilinin adı piton yılanından gelmez.
Guido Van Rossum bu programlama dilini, The Monty Python adlı bir İngiliz komedi
grubunun, Monty Python's Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır.
Ancak her ne kadar gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde
bir yılan figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır diyebiliriz.

Gördüğünüz gibi, her satırın başında bulunan ‘> ‘ karakterlerini ufacık birkaç kod yardımıyla rahatlıkla temizledik. Burada strip() metoduyla birlikte split() metodunu da kullandığımızı görüyorsunuz. 

split() metodu ile önce metin adlı karakter dizisini parçaladık. Daha sonra da strip() metodu yardımıyla baş taraftaki istenmeyen karakterleri temizledik.

lstrip() metodundan devam edelim anlatmaya…

lstrip() metodu bir karakter dizisinin sol tarafındaki gereksiz karakterlerden kurtulmamızı sağlar. Mesela bu bilgiyi yukarıdaki örneğe uygulayalım:

>>> "kazak".lstrip("k")

'azak'

Gördüğünüz gibi, lstrip() metodu yalnızca sol baştaki “k” harfiyle ilgilendi.

Eğer sol taraftaki karakteri değil de yalnızca sağ taraftaki karakteri uçurmak istemeniz halinde ise rstrip() metodundan yararlanacaksınız:

>>> "kazak".rstrip("k")

'kaza'

Bu arada, yukarıdaki metotları doğrudan karakter dizileri üzerine uygulayabildiğimize de dikkat edin. Yani şu iki yöntem de uygun ve doğrudur:

>>> kardiz = "karakter dizisi"
>>> kardiz.metot_adı()

veya:

>>> "karakter dizisi".metot_adı()

join()

Diyelim ki elimizde bölünmüş bir karakter dizisi grubu var. Biz bu grup içindeki karakter dizilerini tekrar birleştirmek istersek ne yapacağız?

Şimdi şu kodlara çok dikkatlice bakın:

>>> kardiz = "Beşiktaş Jimnastik Kulübü"
>>> bölünmüş = kardiz.split()
>>> print(bölünmüş)

['Beşiktaş', 'Jimnastik', 'Kulübü']

>>> " ".join(bölünmüş)

'Beşiktaş Jimnastik Kulübü'

Gördüğünüz gibi, “Beşiktaş Jimnastik Kulübü” adlı karakter dizisinin ilk halini tekrar elde ettik.

Yukarıdaki örneği şöyle yazarsak bu örnek biraz daha anlaşılır gelebilir gözünüze:

>>> birleştirme_karakteri = " "
>>> birleştirme_karakteri.join(bölünmüş)

Bu metot görevini yerine getirirken, yani karakter dizisi gruplarını birleştirirken bir birleştirme karakterine ihtiyaç duyar. Bizim örneğimizde bu birleştirme karakteri bir adet boşluktur.

Elbette sadece boşluk karakteri kullanabileceğiz diye bir kaide yok. Mesela şu örneklere bakın:

>>> kardiz = "-".join(bölünmüş)

Beşiktaş-Jimnastik-Kulübü

>>> kardiz = "".join(bölünmüş)

BeşiktaşJimnastikKulübü

join() metodu ile bol bol pratik yaparak bu metodu hakkıyla öğrenmenizi tavsiye ederim. Zira programcılık maceranız boyunca en sık kullanacağınız karakter dizisi metotları listesinin en başlarında bu metot yer alır.

count()

Bu metodun görevi bir karakter dizisi içinde belli bir karakterin kaç kez geçtiğini sorgulamaktır. Bununla ilgili hemen bir örnek verelim:

>>> şehir = "Kahramanmaraş"
>>> şehir.count("a")

5

Buradan anlıyoruz ki, “Kahramanmaraş” adlı karakter dizisi içinde toplam 5 adet “a” karakteri geçiyor.

count() metodu yaygın olarak yukarıdaki örnekte görüldüğü şekilde sadece tek bir parametre ile kullanılır. Ama aslında bu metot toplam 3 parametre alır. Şimdi şu örnekleri dikkatlice inceleyin:

>>> şehir = "adana"
>>> şehir.count("a")

3

>>> şehir.count("a", 1)

2

>>> şehir.count("a", 2)

2

>>> şehir.count("a", 3)

1

>>> şehir.count("a", 4)

1

İlk örnekte “a” harflerinin toplam sayısı çıktı olarak verildi.

İkinci örnekte ise count() metoduna ikinci bir parametre daha verdik. Bu ikinci parametre, count() metodunun bir karakteri saymaya başlarken karakter dizisinin kaçıncı sırasından başlayacağını gösteriyor.

Bu örnekte ikinci parametre olarak 1 sayısını verdiğimiz için, Python saymaya “adana” karakter dizisinin 1. sırasından başlayacak.

Dolayısıyla 0. sıradaki “a” harfi sayım işleminin dışında kalacağı için toplam “a” sayısı 3 değil 2 olarak görünecek.

Peki bu metodu gerçek programlarda ne amaçla kullanabilirsiniz? Bu metodu kullanarak, örneğin, kullanıcıyı aynı karakterden yalnızca bir adet girmeye zorlayabilirsiniz. Bunun için mesela şöyle bir yapı kullanabilirsiniz:

parola = input("parolanız: ")

kontrol = True

for i in parola:
    if parola.count(i) > 1:
        kontrol = False

if kontrol:
    print('Parolanız onaylandı!')
else:
    print('Parolanızda aynı harfi bir kez kullanabilirsiniz!')

Yukarıdakine benzer durumların dışında count() metodunu şöyle durumlarda da kullanabilirsiniz:

kelime = input("Herhangi bir kelime: ")

for harf in kelime:
    print("{} harfi {} kelimesinde {} kez geçiyor!".format(harf,
                                                           kelime,
                                                           kelime.count(harf)))

Burada amacımız kullanıcının girdiği bir kelime içindeki bütün harflerin o kelime içinde kaç kez geçtiğini bulmak. 

a harfi adana kelimesinde 3 kez geçiyor!
d harfi adana kelimesinde 1 kez geçiyor!
a harfi adana kelimesinde 3 kez geçiyor!
n harfi adana kelimesinde 1 kez geçiyor!
a harfi adana kelimesinde 3 kez geçiyor!

Her harfin kelime içinde kaç kez geçtiği bilgisinin yalnızca bir kez raporlanmasını isteyebilirsiniz. Yani siz yukarıdaki gibi bir çıktı yerine şöyle bir çıktı elde etmek istiyor olabilirsiniz:

a harfi adana kelimesinde 3 kez geçiyor!
d harfi adana kelimesinde 1 kez geçiyor!
n harfi adana kelimesinde 1 kez geçiyor!

Böyle bir çıktı elde edebilmek için şöyle bir program yazabilirsiniz:

kelime = input("Herhangi bir kelime: ")
sayaç = ""

for harf in kelime:
    if harf not in sayaç:
        sayaç += harf

for harf in sayaç:
    print("{} harfi {} kelimesinde {} kez geçiyor!".format(harf,
                                                           kelime,
                                                           kelime.count(harf)))

Böylece bir metodu daha ayrıntılı bir şekilde incelemiş olduk. Artık başka bir metot incelemeye geçebiliriz.

Bu eğitim seti Kaynak tarafından oluşturulmuştur.