Python Ders 08 | Kaçış Dizileri

Kaçış dizileri, Python’da özel anlam taşıyan işaret veya karakterleri, sahip oldukları bu özel anlam dışında bir amaçla kullanmamızı sağlayan birtakım araçlardır.

Mesela, tırnak işaretleri Python açısından özel anlam taşıyan işaretlerdir. Normalde Python bu işaretleri karakter dizilerini tanımlamak için kullanır.

Ama eğer siz mesela bir metin içinde bu tırnak işaretlerini farklı bir amaçla kullanacaksanız Python’ı bu durumdan haberdar etmeniz gerekiyor.

İşte kaçış dizileri, Python’ı böyle bir durumdan haberdar etmemize yarayan araçlardır.

Python’da pek çok kaçış dizisi bulunur. Biz burada bu kaçış dizilerini tek tek inceleyeceğiz. O halde hemen işe koyulalım.

Ters Taksim (\)

Dilerseniz, kaçış dizisi kavramını açıklamaya geçmeden önce bununla ilgili birkaç örnek verelim. Bu sayede ne ile karşı karşıya olduğumuz, zihnimizde biraz daha belirginleşebilir:

>>> print('Yarın Adana\'ya gidiyorum.')

Yarın Adana'ya gidiyorum.

Bir örnek daha verelim:

>>> print("\"book\" kelimesi Türkçede \"kitap\" anlamına gelir.")

"book" kelimesi Türkçede "kitap" anlamına gelir.

Burada da cümle içinde çift tırnak işaretlerini kullandığımız halde, \ işaretleri sayesinde karakter dizilerini yine çift tırnakla tanımlayabildik.

Bir de şu örneğe bakalım:

>>> print("Python programlama dilinin adı \"piton\" yılanından gelmez")

Yukarıdaki kodlarda hata almamızı önleyen şeyin \ işareti olduğu belli. Hatırlarsanız önceki sayfalarda şöyle bir karakter dizisi ile karşılaşmıştık:

>>> print('İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini')

  File "<stdin>", line 1
    print('İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini')
                      ^
SyntaxError: invalid syntax

Burada da ‘İstanbul’un’ kelimesi içinde geçen tırnak işareti nedeniyle karakter dizisini tek tırnak kullanarak tanımlayamıyorduk.

Bu karakter dizisini hatasız bir şekilde tanımlayabilmek için ya çift tırnak ya da üç tırnak kullanmamız gerekiyordu:

>>> print("İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini")

İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini

… veya:

>>> print("""İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini""")

İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini

Tıpkı önceki örneklerde olduğu gibi, yukarıdaki karakter dizisini de aslında tek tırnakla tanımlayıp hata oluşmasını önleyebiliriz. Hemen görelim:

>>> print('İstanbul\'un 5 günlük hava durumu tahmini')

İstanbul'un 5 günlük hava durumu tahmini

Bütün örneklerde \ işaretini kullandığımızı görüyorsunuz. İşte bu tür işaretlere Python’da kaçış dizisi (escape sequence) adı verilir. Bu işaretler karakter dizilerini tanımlarken oluşabilecek hatalardan kaçmamızı sağlar.

İşte biz ‘İstanbul’un’ kelimesi içinde geçen bu kesme işaretinin sol tarafına bir adet \ işareti yerleştirerek Python’a, ‘Aradığın işaret bu değil.

Sen karakter dizisini okumaya devam et. Biraz sonra aradığın tırnağı bulacaksın!’ mesajı vermiş, yani orada tırnak işaretini farklı bir amaçla kullandığımız konusunda Python’ı bilgilendirmiş oluruz.

Şurada da aynı durum sözkonusu:

>>> print("Python programlama dilinin adı \"piton\" yılanından gelmez")

Böylece \ işareti üzerinden hem kaçış dizilerinin ne olduğunu öğrenmiş, hem de bu kaçış dizisinin nasıl kullanılacağına dair örnekler vermiş olduk. Ancak \ kaçış dizisinin yetenekleri yukarıdakilerle sınırlı değildir.

Bu kaçış dizisini, uzun karakter dizilerini bölmek için de kullanabiliriz. Şimdi şu örneği dikkatlice inceleyin:

>>> print("Python 1990 yılında Guido Van Rossum \
... tarafından geliştirilmeye başlanmış, oldukça \
... güçlü ve yetenekli bir programlama dilidir.")

Python 1990 yılında Guido Van Rossum tarafından geliştirilmeye
başlanmış, oldukça güçlü ve yetenekli bir programlama dilidir.

Normal şartlar altında, bir karakter dizisini tanımlamaya tek veya çift tırnakla başlamışsak, karakter dizisinin kapanış tırnağını koymadan Enter tuşuna bastığımızda Python bize bir hata mesajı gösterir:

>>> print("Python 1990 yılında Guido Van Rossum

  File "<stdin>", line 1
    print("Python 1990 yılında Guido Van Rossum
                                                ^
SyntaxError: EOL while scanning string literal

İşte \ kaçış dizisi bizim burada olası bir hatadan kaçmamızı sağlar.

Bu sırada, yani \ kaçış dizisini koyup Enter tuşuna bastığımızda >>> işaretinin … işaretine dönüştüğünü görüyorsunuz. Bu işaretin, Python’ın bize verdiği bir ‘Yazmaya devam et!’ mesajı olduğunu biliyorsunuz.

Satır Başı (\n)

Hatırlarsanız print() fonksiyonunu anlatırken end parametresinin ön tanımlı değerinin \n, yani satır başı karakteri olduğunu söylemiştik.

Satır başı karakterine ‘yeni satır karakteri’ dendiği de olur.

Satır başı karakterini ilk öğrendiğimizde bu karakteri anlatırken bazı örnekler de vermiştik:

>>> print("birinci satır\nikinci satır\nüçüncü satır")

birinci satır
ikinci satır
üçüncü satır

Gördüğünüz gibi, \n adlı kaçış dizisi, bir alt satıra geçilmesini sağlıyor.

Gelin bu kaçış dizisi ile ilgili bir örnek verelim. Şimdi şu kodları dikkatlice inceleyin:

>>> başlık = "Türkiye'de Özgür Yazılımın Geçmişi"
>>> print(başlık, "\n", "-"*len(başlık), sep="")

Türkiye'de Özgür Yazılımın Geçmişi
----------------------------------

Burada, başlık adlı değişkenin tuttuğu “Türkiye’de Özgür Yazılımın Geçmişi” adlı karakter dizisinin altını çizdik.

Dikkat ederseniz, başlığın altına koyduğumuz çizgiler başlığın uzunluğunu aşmıyor. Yazdığımız program, başlığın uzunluğu kadar çizgiyi başlığın altına ekliyor.

Bu programda başlık ne olursa olsun, programımız çizgi uzunluğunu kendisi ayarlayacaktır. Örneğin:

>>> başlık = "Python Programlama Dili"
>>> print(başlık, "\n", "-"*len(başlık), sep="")

Python Programlama Dili
-----------------------

>>> başlık = "Alışveriş Listesi"
>>> print(başlık, "\n", "-"*len(başlık), sep="")

Alışveriş Listesi
-----------------

Gelin isterseniz bu kodlardaki print() satırını şöyle bir inceleyelim. Kodumuz şu:

>>> print(başlık, "\n", "-"*len(başlık), sep="")

print() fonksiyonunun ikinci parametresinin \n adlı kaçış dizisi olduğunu görüyoruz. Bu kaçış dizisini eklememiz sayesinde Python ilk parametreyi çıktı olarak verdikten sonra bir alt satıra geçiyor.

Bu parametrenin tam olarak ne işe yaradığını anlamak için, yukarıdaki satırı bir de o parametre olmadan çalıştırmayı deneyebilirsiniz:

>>> print(başlık, "-"*len(başlık), sep="")

Alışveriş Listesi-----------------

print() fonksiyonunun üçüncü parametresinin ise şu olduğunu görüyoruz: "-"*len(başlık).

İşte başlık değişkeninin altına gerekli sayıda çizgiyi çizen kodlar bunlardır. Burada len() fonksiyonunu nasıl kullandığımıza çok dikkat edin.

Bu kod sayesinde başlık değişkeninin uzunluğu (len(başlık)) sayısınca – işaretini ekrana çıktı olarak verebiliyoruz.

Yukarıdaki kodlarda print() fonksiyonunun son parametresi ise sep=”” Peki bu ne işe yarıyor? Her zaman olduğu gibi, bu kod parçasının ne işe yaradığını anlamak için programı bir de o kodlar olmadan çalıştırmayı deneyebilirsiniz:

>>> print(başlık, "\n", "-"*len(başlık))

Alışveriş Listesi
  -----------------

sep parametresinin öntanımlı değeri nedeniyle çizgilerin baş tarafına bir adet boşluk karakteri ekleniyor çıktıda. İşte biz yukarıdaki kodlarda sep parametresinin öntanımlı değerini değiştirip, boşluk karakteri yerine boş bir karakter dizisi yerleştiriyoruz.

Şimdi şu örneğe dikkatlice bakın:

Diyelim ki bilgisayarınızın ‘C:’ dizinindeki ‘nisan’ adlı bir klasörün içinde yer alan masraflar.txt adlı bir dosyayı yazdığınız bir program içinde kullanmanız gerekiyor. Mesela bu dosyayı, tam adresiyle birlikte kullanıcılarınıza göstermek istiyorsunuz.

İlk denememizi yapalım:

>>> print("C:\nisan\masraflar.txt")

Buradan şöyle bir çıktı aldık:

C:
isan\masraflar.txt

Gördüğünüz gibi, bu çıktıyı normal yollardan vermeye çalıştığımızda Python bize hiç de beklemediğimiz bir çıktı veriyor.

Bu sorunun birkaç farklı çözüm yolu var. Biz şimdilik sadece ikisini göreceğiz. Bu bölümün sonuna vardığınızda öteki çözüm yolunu da öğrenmiş olacaksınız.

Yukarıdaki problemi, ilgili kaçış dizisi içindeki ters taksim işaretini çiftleyerek çözebilirsiniz:

>>> open("C:\\nisan\masraflar")

Tabii tutarlılık açısından karakter dizisi içindeki bütün ters taksim işaretlerini çiftlemek mantıklı olacaktır:

>>> open("C:\\nisan\\masraflar")

Bunun dışında, bu örnek için, dizin adlarını ters taksim yerine düz taksim işaretiyle ayırmayı tercih edebilirsiniz:

>>> open("C:/nisan/masraflar")

Dediğimiz gibi, üçüncü (ve aslında daha kullanışlı olan) yöntemi biraz sonra inceleyeceğiz. Biz şimdilik kaçış dizilerini anlatmaya devam edelim.

Sekme (\t)

Python’da \ işareti sadece ‘n’ harfiyle değil, başka harflerle de birleşebilir. Örneğin \ işaretini ‘t’ harfiyle birleştirerek yine özel bir anlam ifade eden bir kaçış dizisi elde edebiliriz:

>>> print("abc\tdef")

abc def

Burada \t adlı kaçış dizisi, “abc” ifadesinden sonra sanki Tab (sekme) tuşuna basılmış gibi bir etki oluşturarak “def” ifadesini sağa doğru itiyor. Bir de şu örneğe bakalım:

>>> print("bir", "iki", "üç", sep="\t")

bir     iki     üç

Bir örnek daha:

>>> print(*"123456789", sep="\t")

1   2   3   4   5   6   7   8   9

Gördüğünüz gibi, parametreler arasında belli aralıkta bir boşluk bırakmak istediğimizde \t adlı kaçış dizisinden yararlanabiliyoruz.

Tıpkı \n kaçış dizisinde olduğu gibi, karakter dizilerinde \t kaçış dizisinin varlığına karşı da uyanık olmalıyız:

>>> open("C:\nisan\masraflar\toplam_masraf.txt")

Traceback (most recent call last):
  File "<stdin>", line 1, in <module>
OSError: [Errno 22] Invalid argument: 'C:\nisan\\masraflar\toplam_masraf.txt'

Bu durumu engellemek için ne yapmanız gerektiğini biliyorsunuz: Ya ters taksim işaretlerini çiftleyeceksiniz:

>>> print("C:\\nisan\\masraflar\\toplam_masraf.txt")

Ya da dizin adı ayracı olarak düz taksim işaretini kullanacaksınız:

>>> print("C:/nisan/masraflar/toplam_masraf.txt")

Zil Sesi (\a)

\ işaretinin birleştiğinde farklı bir anlam türettiği bir başka harf de ‘a’ harfidir. \ işareti ‘a’ harfiyle birleşerek !bip! benzeri bir zil sesi üretilmesini sağlayabilir:

>>> print("\a")

!bip!

İsterseniz yukarıdaki komutu şu şekilde yazarak, kafa şişirme katsayısını artırabilirsiniz:

>>> print("\a" * 10)

Bu şekilde !bip! sesi 10 kez tekrar edilecektir. Ancak bu kaçış dizisi çoğunlukla sadece Windows üzerinde çalışacaktır. Bu kaçış dizisinin GNU/Linux üzerinde çalışma garantisi yoktur.

Hatta bu kaçış dizisi bütün Windows sistemlerinde dahi çalışmayabilir. Dolayısıyla bu kaçış dizisinin işlevine bel bağlamak pek mantıklı bir iş değildir.

Aynı Satır Başı (\r)

Bu kaçış dizisi, bir karakter dizisinde aynı satırın en başına dönülmesini sağlar. Bu kaçış dizisinin işlevini tanımına bakarak anlamak biraz zor olabilir.

O yüzden dilerseniz bu kaçış dizisinin ne işe yaradığını bir örnek üzerinde göstermeye çalışalım:

>>> print("Merhaba\rZalim Dünya!")

Zalim Dünya!

Burada olan şey şu: Normal şartlar altında, print() fonksiyonu içine yazdığımız bir karakter dizisindeki bütün karakterler soldan sağa doğru tek tek ekrana yazdırılır:

>>> print("Merhaba Zalim Dünya!")

Merhaba Zalim Dünya!

Ancak eğer karakter dizisinin herhangi bir yerine \r adlı kaçış dizisini yerleştirirsek, bu kaçış dizisinin bulunduğu konumdan itibaren aynı satırın başına dönülecek ve \r kaçış dizisinden sonra gelen bütün karakterler satır başındaki karakterlerin üzerine yazacaktır.

Şu örnek daha açıklayıcı olabilir:

>>> print("Merhaba\rDünya")

Dünyaba

Burada, “Merhaba” karakter dizisi ekrana yazdırıldıktan sonra \r kaçış dizisinin etkisiyle satır başına dönülüyor ve bu kaçış dizisinden sonra gelen “Dünya” karakter dizisi “Merhaba” karakter dizisinin üzerine yazıyor.

Tabii “Dünya” karakter dizisi içinde 5 karakter, “Merhaba” karakter dizisi içinde ise 7 karakter olduğu için, “Merhaba” karakter dizisinin son iki karakteri (“ba”) dışarda kalıyor. Böylece ortaya “Dünyaba” gibi bir şey çıkıyor.

Önceki kaçış dizilerinde olduğu gibi, bu kaçış dizisini de farkında olmadan karakter dizisi içinde kullanırsanız beklemediğiniz çıktılar alırsınız:

>>> print("C:\ülke\türkiye\iller\rize\nüfus.txt")

izeülke     ürkiye\iller
üfus.txt

Burada farkında olmadan sadece bir değil, üç kaçış dizisi birden oluşturduk!

Düşey Sekme (\v)

Eğer \ işaretini ‘v’ harfiyle birlikte kullanırsak düşey sekme denen şeyi elde ederiz. Hemen bir örnek verelim:

>>> print("düşey\vsekme")

düşey
     sekme

Yalnız bu \v adlı kaçış dizisi her işletim sisteminde çalışmayabilir. Dolayısıyla, birden fazla platform üzerinde çalışmak üzere tasarladığınız programlarınızda bu kaçış dizisini kullanmanızı önermem.

İmleç Kaydırma (\b)

\ kaçış dizisinin, biraraya geldiğinde özel bir anlam kazandığı bir başka harf de b’dir. \b kaçış dizisinin görevi, imleci o anki konumundan sola kaydırmaktır. Bu tanım pek anlaşılır değil. O yüzden bir örnek verelim:

>>> print("herseymi.com\b.uk")

Gördüğünüz gibi, \b kaçış dizisinin etkisiyle imleç bir karakter sola kaydığı için, ‘com’ kelimesinin son harfi silindi ve bunun yerine \b kaçış dizisinden sonra gelen .uk karakterleri yerleştirildi. Dolayısıyla biz de şu çıktıyı aldık:

herseymi.co.uk

Bir örnek daha verelim…

Bildiğiniz gibi, print() fonksiyonu, kendisine verilen parametreler arasına birer boşluk yerleştirir:

>>> print('herseymi', '.', 'com')

herseymi . com

İşte aynı etkiyi \b kaçış dizisini kullanarak da elde edebiliriz:

>>> print('herseymi', '\b.', '\bcom')

herseymi.com

Gördüğünüz gibi, \b kaçış dizisi, ‘.’ ve ‘com’ parametrelerinden önce imleci birer karakter sola kaydırdığı için, parametreler arasındaki boşluk karakterleri ortadan kalktı.

Bu kaçış dizisini kullanarak şöyle gereksiz işler peşinde de koşabilirsiniz:

>>> print('istihza\b\b\bsn')

istisna

Daha fazla uzatmadan, bu kaçış dizisinin Python’da çok nadir kullanıldığı bilgisini vererek yolumuza devam edelim…

Küçük Unicode (\u)

Eğer bu kaçış dizisini tanımaz ve dikkatli kullanmazsak, yazdığımız programlar tespit etmesi çok güç hatalar üretebilir.

Örneğin şöyle bir çıktı vermek istediğinizi düşünün:

Dosya konumu: C:\users\zeynep\gizli\dosya.txt

Bu çıktıyı normal yollardan vermeye çalışırsak Python bize bir hata mesajı gösterecektir:

>>> print("Dosya konumu: C:\users\zeynep\gizli\dosya.txt")

  File "<stdin>", line 1
SyntaxError: (unicode error) 'unicodeescape' codec can't decode bytes in
position 16-18: truncated \uXXXX escape

Belki sağda solda ‘UNICODE’ diye bir şey duymuşsunuzdur. Biz şimdilik sadece şunu bilelim: UNICODE, karakterlerin, harflerin, sayıların ve bilgisayar ekranında gördüğümüz öteki bütün işaretlerin her biri için tek ve benzersiz bir numaranın tanımlandığı bir sistemdir.

Bu sistemde, ‘kod konumu’ (code point) adı verilen bu numaralar özel bir şekilde gösterilir. Örneğin ‘ı’ harfi UNICODE sisteminde şu şekilde temsil edilir:

u+0131

Aynı şekilde ‘a’ harfi bu sistemde şu kod konumu ile gösterilir:

u+0061

Python programlama dilinde ise, yukarıdaki kod konumu düzeni şöyle gösterilir:

\\u0131

Gördüğünüz gibi, Python UNICODE sistemindeki her bir kod konumunu gösterebilmek için, önce \u şeklinde bir kaçış dizisi tanımlıyor, ardından UNICODE sisteminde + işaretinden sonra gelen sayıyı bu kaçış dizisinin hemen sağına ekliyor.

Gelin kendi kendimize birkaç deneme çalışması yapalım:

>>> '\u0130'

'İ'

>>> '\u0070'

'p'

>>> "\ufdsf"

  File "<stdin>", line 1
SyntaxError: (unicode error) 'unicodeescape' codec can't decode bytes in
position 0-4: truncated \uXXXX escape

Gördüğünüz gibi, eğer \u kaçış dizisinden sonra doğru bir kod konumu belirtmezsek Python bize bir hata mesajı gösteriyor…

Bu hata mesajının, biraz önce print("Dosya konumu: C:\users\zeynep\gizli\dosya.txt") kodunu yazdıktan sonra aldığımız hata ile aynı olduğuna dikkat edin.

Tıpkı \ufdsf örneğinde olduğu gibi, \users ifadesi de varolan bir UNICODE kod konumuna karşılık gelmediği için, Python’ın hata vermekten başka çaresi kalmıyor.

Peki biz bu kaçış dizisi yüzünden, yazdığımız programlarda Dosya konumu: C:\users\zeynep\gizli\dosya.txt”) gibi bir çıktı veremeyecek miyiz?

Verebileceğimizi ve bunun bir yolu yordamı olduğunu biliyorsunuz:

>>> print("Dosya konumu: C:\\users\\zeynep\\gizli\\dosya.txt")

Dosya konumu: C:\users\zeynep\gizli\dosya.txt

Biraz sonra bu sorunu halletmenin üçüncü ve daha kolay bir yönteminden daha söz edeceğiz. Ama biz şimdilik bu kaçış dizisini bir kenara bırakıp başka bir kaçış dizisini incelemeye geçelim.

Büyük Unicode (\U)

Bu kaçış dizisi biraz önce gördüğümüz \u adlı kaçış dizisiyle hemen hemen aynı anlama gelir. Bu kaçış dizisi de, tıpkı \u gibi, UNICODE kod konumlarını temsil etmek için kullanılır.

Ancak U ile gösterilen kod konumları u ile gösterilenlere göre biraz daha uzundur. Örneğin, hatırlarsanız u kaçış dizisini kullanarak ‘ı’ harfinin UNICODE kod konumunu şöyle temsil ediyorduk:

>>> '\u0131'

'ı'

Eğer aynı kod konumunu U adlı kaçış dizisi ile göstermek istersek şöyle bir şey yazmamız gerekir:

>>> '\U00000131'

İşte \u kaçış dizisi ile U kaçış dizisi arasındaki fark budur. u kaçış dizisi hakkında söylediğimiz öteki her şey U kaçış dizisi için de geçerlidir.

Uzun Ad (\N)

UNICODE sistemi ile ilgili bir başka kaçış dizisi de \N adlı kaçış dizisidir.

UNICODE sisteminde her karakterin tek ve benzersiz bir kod konumu olduğu gibi, tek ve benzersiz bir de uzun adı vardır. Örneğin ‘a’ harfinin UNICODE sistemindeki uzun adı şudur:

LATIN SMALL LETTER A

Bir karakterin UNICODE sistemindeki uzun adını öğrenmek için unicodedata adlı bir modülden yararlanabilirsiniz:

>>> import unicodedata
>>> unicodedata.name('a')

LATIN SMALL LETTER A

>>> unicodedata.name('Ş')

LATIN CAPITAL LETTER S WITH CEDILLA

Bu kaçış dizisini, karakterlerin UNICODE sistemindeki uzun adları ile birlikte kullanarak asıl karakterleri elde edebiliriz. Dikkatlice bakın:

>>> print("\N{LATIN SMALL LETTER A}")

a

>>> print("\N{LATIN CAPITAL LETTER S WITH CEDILLA}")

ş

>>> print("\Nisan")

  File "<stdin>", line 1
SyntaxError: (unicode error) 'unicodeescape' codec can't decode bytes in
position 0-1: malformed \N character escape

Gördüğünüz gibi, herhangi bir karşılığı olmayan bir uzun ad belirttiğimizde Python bize bir hata mesajı gösteriyor. Çünkü Python \N kaçış dizisinin hemen ardından { işaretinin getirilmesini ve sonra da UNICODE sistemi dahilinde geçerli bir uzun ad belirtilmesini bekliyor.

Onaltılı Karakter (\x)

\x kaçış dizisini kullanarak, onaltılı (hexadecimal) sayma sistemindeki bir sayının karakter karşılığını gösterebilirsiniz. Dikkatlice bakın:

>>> "\x41"

'A'

Onaltılı sayma sistemindeki 41 sayısı ‘A’ harfine karşılık gelir. Eğer hangi karakterlerin hangi sayılara karşılık geldiğini merak ediyorsanız http://www.ascii.cl/ adresindeki tabloyu inceleyebilirsiniz.

Bu tabloda ‘hex’ sütunu altında gösterilen sayılar onaltılı sayılar olup, ‘symbol’ sütununda gösterilen karakterlere karşılık gelirler.

Örneğin ‘hex’ sütunundaki 4E sayısı ‘symbol’ sütunundaki ‘N’ harfine karşılık gelir. Bu durumu Python’la da teyit edebilirsiniz:

>>>"\x4E"

N

Etkisizleştirme (r)

Python’da \ işaretinin dışında temel bir kaçış dizisi daha bulunur. Bu kaçış dizisi ‘r’ harfidir. Şimdi bu kaçış dizisinin nasıl kullanılacağını ve ne işe yaradığını inceleyelim:

Şöyle bir çıktı vermek istediğimizi düşünün:

Kurulum dizini: C:\aylar\nisan\toplam masraf

Bildiğimiz yoldan bu çıktıyı vermeye çalışırsak neler olacağını adınız gibi biliyorsunuz:

>>> print("Kurulum dizini: C:\aylar\nisan\toplam masraf")

Kurulum dizini: C:ylar
isan        oplam masraf

Daha önce bu durumu şöyle bir kod yazarak engellemiştik:

>>> print("Kurulum dizini: C:\\aylar\\nisan\\toplam masraf")

Kurulum dizini: C:\aylar\nisan\toplam masraf

Bu sorunun üstesinden gelmenin çok daha basit ve pratik bir yolu var. Bakalım:

>>> print(r"Kurulum dizini: C:\aylar\nisan\toplam masraf")

Kurulum dizini: C:\aylar\nisan\toplam masraf

Gördüğünüz gibi, karakter dizisinin baş kısmının dış tarafına bir adet r harfi yerleştirerek sorunun üstesinden geliyoruz. Öteki kaçış dizileri karakter dizisinin içinde yer alırken, bu kaçış dizisi karakter dizisinin dışına yerleştiriliyor.

Sayfa Başı (\f)

\f artık günümüzde pek kullanılmayan bir kaçış dizisidir. Bu kaçış dizisinin görevi, özellikle eski yazıcılarda, bir sayfanın sona erip yeni bir sayfanın başladığını göstermektir.

Dolayısıyla eski model yazıcılar, bu karakteri gördükleri noktada mevcut sayfayı sona erdirip yeni bir sayfaya geçer.

Bu kaçış dizisinin tam olarak ne işe yaradığını test etmek için şu kodları çalıştırın:

>>> f = open("deneme.txt", "w")
>>> print("deneme\fdeneme", file=f)
>>> f.close()

Şimdi bu kodlarla oluşturduğunuz deneme.txt adlı dosyayı LibreOffice veya Microsoft Word gibi bir programla açın. ‘deneme’ satırlarının iki farklı sayfaya yazdırıldığını göreceksiniz.

Kaçış Dizilerine Toplu Bakış

Biraz sonra bu önemli konuyu kapatacağız. Ama dilerseniz kapatmadan önce, bu bölümde öğrendiğimiz kaçış dizilerini şöyle bir topluca görelim:

Kaçış Dizisi	Anlamı
‘	Karakter dizisi içinde tek tırnak işaretini kullanabilmemizi sağlar.
“	Karakter dizisi içinde çift tırnak işaretini kullanabilmemizi sağlar.
\	Karakter dizisi içinde \ işaretini kullanabilmemizi sağlar.
\n	Yeni bir satıra geçmemizi sağlar.
\t	Karakterler arasında sekme boşluğu bırakmamızı sağlar.
\u	UNICODE kod konumlarını gösterebilmemizi sağlar.
\U	UNICODE kod konumlarını gösterebilmemizi sağlar.
\N	Karakterleri UNICODE adlarına göre kullanabilmemizi sağlar.
\x	Onaltılı sistemdeki bir sayının karakter karşılığını gösterebilmemizi sağlar.
\a	Destekleyen sistemlerde, kasa hoparlöründen bir ‘bip’ sesi verilmesini sağlar.
\r	Aynı satırın başına dönülmesini sağlar.
\v	Destekleyen sistemlerde düşey sekme oluşturulmasını sağlar.
\b	İmlecin sola doğru kaydırılmasını sağlar
\f	Yeni bir sayfaya geçilmesini sağlar.
r	Karakter dizisi içinde kaçış dizilerini kullanabilmemizi sağlar.

Kaçış dizileriyle ilgili son olarak şunu söyleyebiliriz: Kaçış dizileri, görmezden gelebileceğiniz, ‘öğrenmesem de olur,’ diyebileceğiniz önemsiz birtakım işaretler değildir.

Bu konu boyunca verdiğimiz örneklerden de gördüğünüz gibi, kaçış dizileri, kullanıcıya göstereceğiniz metinlerin biçimini doğrudan etkiliyor.

Bütün bu örnekler, bu kaçış dizilerinin yersiz veya yanlış kullanılmasının ya da bunların bir metin içinde gözden kaçmasının, yazdığınız programların hata verip çökmesine, yani programınızın durmasına sebep olabileceğini de gösteriyor bize.

Böylece bir bölümü daha bitirmiş olduk. Artık Python’la ‘gerçek’ programlar yazmamızın önünde hiçbir engel kalmadı.

Bu eğitim seti Kaynak tarafından oluşturulmuştur.